Krokodillentranen helpen Groningen niet vooruit

(Door Wybren van Haga)

Er werden afgelopen woensdag en donderdag tranen met tuiten gehuild in de Tweede Kamer, bij het debat rondom het dossier van de aardgaswinning in Groningen. Krokodillentranen welteverstaan.

Het Groninger gasveld begon als een bonanza, maar door een falende overheid staat het nu symbool voor wanbestuur, perverse belangen, incompetente bestuurders, en mensen die het slachtoffer zijn geworden van de overheid.

Natuurlijk hebben de verschillende kabinetten Rutte de kluit belazerd. En natuurlijk heeft de Tweede Kamer gefaald en waren onkundige Kamerleden niet scherp genoeg als het ging om het veiligstellen van de Groningse belangen. Ook de vaststelling dat Kamerleden zijn voorgelogen door bewindspersonen en lang niet alle informatie kregen die ze nodig hadden om goede besluiten te nemen klopt als een bus. Het is ook volkomen terecht dat de Kamer van de parlementaire enquêtecommissie een nader oordeel wil over de bestuursstijl van premier Mark Rutte. En ja, de regio Groningen moet als de wiedeweerga gecompenseerd worden voor het decennia uitbuiten van deze provincie, de vele aardbevingen en daaruit volgende schade. Die ‘ereschuld’ moet worden betaald.

Techniek versus emotie
Maar de gasproductie stopzetten mag gezien worden als een kostbare blunder. Een blunder die wordt ingegeven door emotie en niet gebaseerd is op feiten. Want technisch gezien is het mogelijk om veilig gas te winnen uit het Groninger gasveld. Maar slechts weinig bewindspersonen en Kamerleden begrijpen hier iets van. Hoe zit het nu precies? 

In het Groninger gasveld zit aardgas. Dit bevindt zich in zandsteen met een uitstekende porositeit en permeabiliteit. Het Groninger gasveld is het grootste gasveld in Europa en het heeft Nederland honderden miljarden winst opgeleverd. Er zit nog steeds ongeveer 500 miljard m3 gas in het Groninger gasveld en bij de huidige hoge gasprijs vertegenwoordigt dat een hallucinante waarde van ergens tussen de 250 miljard en 1000 miljard euro. Bovendien zou Nederland minder afhankelijk kunnen zijn van het buitenland voor zijn energievoorziening, en zou Nederland op termijn, in combinatie met kerncentrales, zelfs energiesoeverein kunnen zijn.

De begindruk in het Groninger gasveld was 350 bar en doordat er veel gas is onttrokken is dat huidige druk nog maar 80 bar. Als de druk in de zandsteen omlaag gaat, kan dat inklinken en dan ontstaat er seismische activiteit, lees aardbevingen. In 2012 werd Groningen opgeschrikt door de aardbeving in Huizinge met een kracht van 3,6 op de schaal van Richter. Geen zware aardbeving, maar het toonde wel aan dat er iets aan de hand was. Vriend en vijand erkennen inmiddels het causale verband tussen de gaswinning en de aardbevingen.

Advies genegeerd
Het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) adviseerde de VVD-minister Henk Kamp om de productie te beperken. Daarnaast kreeg dezelfde minister adviezen om de druk in het veld op peil te houden zodat de seismische activiteit zou verminderen, of zelfs zou verdwijnen. Beide adviezen sloeg hij in de wind en hij schroefde de productie op tot maar liefst 53 miljard m3 per jaar.

De rest is geschiedenis. De aardbevingen bleven doorgaan, de scheuren in de Groningse huizen namen toe en de Groningers werden bozer en bozer. Terecht!

Maar de technische mogelijkheid om op een veilige manier door te gaan met produceren van gas is er nog steeds. Alleen moeten we dan wel de druk in het veld op peil houden door toepassing van waterinjectie of stikstofinjectie. Dit wordt nog eens makkelijker gemaakt doordat we net een stikstoffabriek hebben gebouwd die naar schatting 8 miljard m3 stikstof per jaar produceert en we zouden dus zonder problemen 8 miljard m3 aardgas kunnen winnen. Maar helaas heeft de emotie het gewonnen van het gezonde verstand.

Nood breekt wet
Tot voor kort was het onvoorstelbaar. Maar de realiteit is een oorlog in Oekraïne, waar Vladimir Poetin met zijn roekeloze inval het geopolitieke machtsevenwicht uit het lood heeft geslagen. In reactie op westerse sancties hebben de Russen de gasleveringen stilgelegd, waardoor de energieprijzen de pan uitrijzen en er een gigantische koopkrachtcrash dreigt waar de meesten van ons niet aan kunnen ontsnappen.

Je zou denken dat het kabinet alles op alles zet om de leveringszekerheid, maar vooral ook de betaalbaarheid van onze energievoorziening, zeker te stellen. Niets is minder waar! Het blijft bij halfslachtige oproepen om zuinig aan te doen. Ook wordt tegen torenhoge bedragen vloeibaar gas uit andere delen van de wereld geïmporteerd. De productiekosten van een kubieke meter Gronings gas liggen rond de 5 cent, terwijl we nu een hele euro per kubieke meter betalen voor geïmporteerd Amerikaans vloeibaar gas (LNG). De bouw van kerncentrales lijkt weer op de lange baan geschoven. En die andere oplossing, het Groningse gas, wordt nu dus door emotie gedreven de nek omgedraaid. 

En zover hoeft het helemaal niet te komen. Uit een peiling van het Dagblad van het Noorden, bleek vorig jaar dat 83 procent van de Groningers vóór het opendraaien van de gaskraan is om onafhankelijk te worden van Russisch gas. Ook hoogleraar David Smeulders geeft aan dat er jaarlijks miljarden kubieke meters gas gewonnen kunnen worden, zonder dat dit tot extra veiligheidsrisico’s leidt. Het is dan ook onvoorstelbaar dat het kabinet en nu dus ook een met de wolven mee huilende meerderheid van de Kamer blijven vasthouden aan het besluit om de winning van gas definitief te staken. Nood breekt immers wet.

Klein Koeweit
Juist nu moet de discussie over het opnieuw produceren van Gronings gas hoog op de agenda worden gezet. Zeker omdat er tegen de huidige gasprijs nog voor honderden miljarden euro’s aan brandstof in de grond zit. Het is met recht een bodemschat. We kunnen ons de luxe niet meer permitteren om het gas, dat van ons allemaal is, niet uit de bodem te halen. Bovendien kunnen deze gasmiljarden worden aangewend om de Groningers niet alleen te compenseren, maar te doen baden in luxe.

Op een veilige manier en middels een Gronings Gasfonds moeten de revenuen van Klein Koeweit ook terugvloeien naar deze provincie: volledige compensatie, grootschalige investeringen in de regio en een energierekening die voor Groningers gratis tot nihil wordt. De 30 miljard euro die regiobestuurders claimen, is met hernieuwde gasproductie geen enkel probleem. Maar dan wel gebaseerd op veilige technieken, gezond verstand, en niet op emotie.