In het Erasmus MC in Rotterdam wordt zogenaamd gain-of-function onderzoek gedaan. Hierbij worden virussen gevaarlijker gemaakt, om zo de risico’s en gevolgen van een potentiële mutatie en/of uitbraak in kaart te brengen. Maar hoe veilig en verantwoord is dat eigenlijk? Uit onderzoek blijkt dat er weinig toezicht is op deze experimenten.
Supervirussen
Gain-of-function virusonderzoek is niet onomstreden. Hoewel het waardevolle inzichten kan opleveren over hoe virussen zich gedragen en mogelijk kunnen ontwikkelen, kleven er grote risico’s aan het ‘opvoeren’ van pathogenen. Tenslotte worden hiermee eigenlijk ‘supervirussen’ gecreëerd, die zonder menselijk ingrijpen misschien wel helemaal niet zouden zijn ontstaan. Daarnaast is er altijd het risico dat zo’n virus uit een laboratorium ontsnapt en zijn weg vindt in de samenleving, met alle gevolgen van dien. In de wetenschappelijke wereld worden dan ook discussies gevoerd over de vraag of gain-of-function onderzoek überhaupt wel gedaan zou (mogen) worden. Ook BVNL heeft hier grote twijfels bij. Nu blijkt dat dergelijk onderzoek in Nederland ook nog op onveilige wijze wordt uitgevoerd, maken wij ons helemaal grote zorgen.
Mogelijk grote rampen
De Andere Krant deed onderzoek naar gain-of-function in Nederland en kwam tot zorgwekkende conclusies. Er wordt in ons land nauwelijks toezicht gehouden op hoogrisico-biolabs. In 2012 bleek dat professor Ron Fouchier bij het Erasmus MC in Rotterdam een levensgevaarlijk vogelgriepvirus had weten op te kweken. Dit leidde tot zoveel ophef, dat voormalig minister van Volksgezondheid Edith Schippers beloofde werk te maken van wet- en regelgeving op dit gebied. Tot op heden is daar echter nog steeds niets van terecht gekomen. Ook is er nergens een overzicht van de activiteiten en onderzoeken die in biolabs worden uitgevoerd. De Andere Krant zocht contact met verschillende overheidsinstanties, departementen en andere potentiële betrokkenen, maar niemand wist te vertellen wat er op dit moment in Nederland precies gebeurt en onder welke omstandigheden. Een zeer kwalijke gang van zaken, die mogelijk tot grote rampen zou kunnen leiden. Wybren van Haga stelt daarom vragen aan minister Kuipers van VWS.
Een ongeluk zit in een klein hoekje
Er is een reëel risico dat zich een situatie voordoet waarbij een man-made virus ontsnapt uit een laboratorium. Tenslotte blijft het mensenwerk en een ongeluk zit in een klein hoekje. Helemaal als dergelijk onderzoek zonder adequate wet- en regelgeving wordt uitgevoerd. BVNL wil dat de schamele regels die er zijn zo snel mogelijk aanzienlijk wordt aangescherpt. Bovendien zijn wij van mening dat er in grote steden helemaal geen vergunningen uitgegeven mogen worden voor biolabs, aangezien eventuele ongelukken een enorm aantal mensen zullen treffen. Er moet een meldplicht komen voor calamiteiten en hulpverleningsorganisaties moeten dusdanig getraind worden dat zij toegerust zijn op het ontsnappen van virussen, zodat zij gevaarlijke situaties snel en doeltreffend kunnen herkennen en bestrijden. Bovendien wil BVNL inzicht in hoe het Erasmus MC op dit moment is beveiligd en of het centrum berekend is op stroomstoringen, overstromingen en andere problemen die voor risicovolle situaties kunnen zorgen.
De wereldwijde zorgen over gain-of-function onderzoek zijn niet ongegrond. Er bestaan al heel lang twijfels over de origine van het SARS-COV-2 virus en de afgelopen twee jaar hebben ons laten zien wat een ravage de uitbraak van een virus kan veroorzaken. Zowel op medisch, als op maatschappelijk niveau. De uitbraak van een virus dat daadwerkelijk een groot gevaar vormt voor de volksgezondheid is geen onrealistisch scenario. De wegen van de natuur zijn nou eenmaal ondoorgrondelijk. Maar die van de mens zouden dat niet moeten zijn, zeker niet als er gespeeld wordt met de natuur. Laten wij er dus voor zorgen dat de volgende pandemie in ieder geval niet van eigen makelij is. Want dat zou zomaar eens echt onze ondergang kunnen zijn.
Lees hier de schriftelijke vragen van Wybren van Haga aan de minister van VWS, inzake hoog-risico bio-laboratoria en gain-of-function onderzoek.
