Het recht op een eerlijk proces moet worden opgenomen in de Grondwet. Dat is hard nodig, want met de trias politica neemt men het in Nederland niet zo nauw. Wybren van Haga stelt dat er politieke processen worden gevoerd, die carrières en levens verwoesten.
Onschuldig in de beklaagdenbank
In 2017 vond de eerste lezing voor een grondwetswijziging plaats, waarin moet worden opgenomen dat iedereen die verdacht wordt van een strafbaar feit, voorzien moet worden van een eerlijk proces. Tenslotte ben je onschuldig tot het tegendeel is bewezen, dus is het niet meer dan logisch dat Vrouwe Justitia tot die tijd haar blinddoek stevig vastgeknoopt houdt. In Nederland echter, laat de Staat haar geregeld onder die blinddoek door gluren, om haar te voorzien van een vertekend beeld. De afgelopen jaren zijn stelselmatig onschuldige mensen in de beklaagdenbank terecht gekomen, voor misdrijven die zij niet hadden gepleegd. Simpelweg omdat het makkelijker was om snel te (ver)oordelen, dan te bewijzen. Levens zijn hierdoor verwoest. En onze rechtsstaat is verworden tot een lachertje, waarin niemand meer vertrouwen heeft.
Ongekend onrecht
De toeslagenaffaire is een recent, schrijnend voorbeeld van hoe onschuldige burgers zijn gekruisigd aan de schandpaal van de Nederlandse Staat. Jarenlang werden ouders financieel en emotioneel te gronde gericht door de Belastingdienst, die hen rücksichtlos vermorzelde, onder het mom van ‘protocollen’ en ‘regels’, zonder daadwerkelijk onderzoek te doen. Kinderen werden van hun ouders gescheiden en zijn nog altijd niet met hen herenigd. Staatsontvoeringen, noemt cabaretier Peter Pannekoek het en hij heeft gelijk. Het was en is nog steeds vechten tegen de bierkaai voor deze mensen, die in hun zoektocht naar gerechtigheid alleen maar verder verdwaald raakten in het ondoordringbare woud van onrecht, dat de Staat de afgelopen jaren zelf heeft aangeplant. De desastreuze gevolgen die dit heeft gehad zijn niet te overzien en de schade is nooit meer te herstellen.
Trial by media
Sinds die eerste lezing in 2017, is de veroordelingscultuur in Nederland alleen maar erger geworden. Je hoeft maar iets te doen dat tegen het zere been van het heersende narratief schopt en in het ergste geval ben je plotseling een misdadiger. De afgelopen twee jaar hebben dat goed laten zien: waag het coronabeleid openlijk aan de kaak te stellen en je wordt niet alleen geframed als egoïstische complotgekkie en achterna gezeten door overheidstrollen op social media, maar zelfs geschaduwd door de NCTV. Iedereen kan tegenwoordig verworden tot enemy of the state, door één Twitterpost. En zie je naam dan nog maar eens te zuiveren.
Eens een misdadiger, altijd een misdadiger
‘Iemand moest Josef K. belasterd hebben, want zonder dat hij iets kwaads had gedaan, werd hij op een morgen gearresteerd’. Het is een beroemd citaat uit het meesterwerk ‘Het Proces’ van Franz Kafka en helaas een wrange illustratie van hoe het er in Nederland aan toegaat. Zo werd de Haagse wethouder Richard de Mos letterlijk van zijn bed gelicht door de Rijksrecherche, terwijl zijn huis overhoop werd gehaald en zijn telefoon werd afgenomen. Het OM stuurde een persbericht uit met hevige beschuldigingen en het NOS Journaal berichtte diezelfde avond nog over zware corruptie. De grootste partij van Den Haag werd vakkundig uit de coalitie gemanoeuvreerd, op grond van verdachtmakingen die eenvoudig ontkracht hadden kunnen worden. Iedereen in Den Haag weet dat De Mos zich inzet voor alle burgers en ondernemers in de stad, niet voor een paar mensen waarmee hij zogenaamd dealtjes gesloten zou hebben. Bij de afgelopen gemeenteraadsverkiezingen werd hij dan ook weer de grootste. Maar De Mos is door de onhoudbare beschuldigingen van het OM politiek kapot gemaakt. Eenmaal een misdadiger, altijd een misdadiger. Want waar rook is, is tenslotte vuur. Ook als de overheid dat vuurtje eigenhandig heeft opgestookt. BVNL dient daarom een motie in voor het in wetgeving verankeren van het recht op een eerlijk proces voor politieke ambtsdragers.
Nieuw grondrecht als anker
En dan hebben we het nog niet eens gehad over het politieke proces tegen Geert Wilders, waarbij het OM zich bij de planning van de zitting liet inspireren door het moment waarop de verkiezingen voor de Provinciale Staten gehouden werden. Toeval? BVNL waagt het te betwijfelen. Juist mensen die zich krachtig uitspreken tegen de gevestigde politieke orde, tegen de machthebbers, moeten maar afwachten of hun rechten worden gewaarborgd. Er bestaat de kans dat ze het OM op hun dak krijgen. Is Nederland een gevaarlijk land voor mensen die zich niet conformeren, mensen die gezien worden als een bedreiging voor de gevestigde politieke machthebbers en hun positie? Het nieuwe grondrecht dat iedereen voorziet van een eerlijk proces moet een anker worden voor mensen die de moed en het lef hebben om op te staan tegen de gevestigde macht, ook op civiel- en bestuursrechtelijk niveau. Juist deze mensen hebben dat recht op een eerlijk proces hard nodig. BVNL zal er als een terriër voor waken dat dit nieuwe grondrecht geen papieren tijger wordt.
Lees hier de inbreng van Wybren van Haga in het debat.
