Door Wybren van Haga, uit OpinieZ, 15 september 2023.
“Met innovatie en realisme kan Nederland weer energiesoeverein zijn en behoort energiearmoede tot het verleden.”
Gaat de overheid gratis geld uitdelen, dan moet je oppassen. Meestal is het een manier om het eigen falen te maskeren en bovendien is het gewoon andermans geld dat wordt uitgedeeld. Uw geld. “The problem with socialism is that you eventually run out of other people’s money”, zei wijlen Margaret Thatcher ooit al treffend. De energietoeslag om energiearmoede te dempen is daar een sprekend voorbeeld van.
10 jaar geleden was Nederland nog een energiesoeverein land, of zoals sommigen het liever zeggen, energieneutraal. Ons land produceerde ongeveer evenveel energie als het verbruikte en dat is heel goed. Zo ben je niet afhankelijk van het buitenland, niet afhankelijk van oorlogen of geopolitieke spanningen en kun je de prijs in grote mate zelf bepalen. Wij produceerden veel gas uit Groningen en andere velden, waarbij aangetekend moet worden dat de productiekosten voor gas uit het Groninger gasveld slechts 5 eurocent per m3 bedragen. Tot zover het goede nieuws. Want vandaag de dag betalen we 1 euro per m3: 20 keer zoveel dan voorheen, doordat we zo dom zijn geweest om het Groninger gasveld te sluiten. En dat terwijl het technisch uitstekend mogelijk is om veilig gas te produceren uit het Groninger gasveld. We hadden kolencentrales en we hebben een kerncentrale in Borssele die stroom produceert voor 3 cent per kWh. Doordat we geen kerncentrales hebben bijgebouwd, maar opeenvolgende kabinetten in plaats daarvan hebben ingezet op peperdure en horizonvervuilende windmolens en zonne-akkers, betalen we nu gemiddeld 40 cent per kWh.
Deze keuzes van de afgelopen 10 jaar zijn niet anders te kwalificeren als wanbeleid.
Onkunde weggepoetst
Niet gehinderd door enige technische kennis is de Nederlandse energievoorziening, en daarmee de Nederlandse energiesoevereiniteit, gesloopt. Dát, en niks anders, is de reden dat de energieprijzen zo hoog zijn. En om dit wanbeleid te maskeren gaan we de mensen die het meest in de knel komen, geld geven dat we dan weer afnemen van mensen die iets minder in de knel komen, maar óók enorme last hebben van dit wanbeleid. Met drogredenen als ‘de oorlog in Oekraïne’ pikt men het allemaal en wordt de totale onkunde van de beleidsmakers weggepoetst. Met een grote herverdeling van 900 miljoen euro gemeenschapsgeld gaat het demissionaire kabinet verder nivelleren, de armoedeval vergroten en structureel helemaal niets doen aan het probleem van de hoge energieprijzen.
In de Tweede Kamer moeten we hierover debatteren met de minister van Armoede, terwijl de minister van Economische Zaken en Klimaat natuurlijk aan de basis staat van de energiearmoede. Als deze minister zorgt voor lagere energieprijzen, door bijvoorbeeld het Groninger gasveld weer in productie te nemen of kerncentrales te bouwen, hoeft hardwerkend Nederland helemaal niet op te draaien voor deze misplaatste subsidieronde. Dan zitten de mensen met een smallere beurs namelijk niet met energienota’s die ze niet kunnen betalen.
Belastingen en accijnzen
En dan is er natuurlijk nog een reden waarom de energieprijzen in Nederland zo hoog zijn. Wij zijn koploper in Europa met betrekking tot de hoogte van de accijnzen op benzine. We betalen maar liefst 79 cent aan accijns per liter benzine, terwijl het EU-gemiddelde slechts 53 cent bedraagt, maar er ook 15 landen zijn die veel minder belasting heffen. Het laagste tarief is slechts 31 cent. Met betrekking tot de energierekening is de situatie nog erger.
Over iedere kubieke meter gas betalen we 59 cent belasting en voor elektra geldt een belasting van 15 cent per kWh. Per 1 januari 2023 is het BTW-tarief op gas en elektra verhoogd van 9% naar 21%. De overheid is dus geheel verantwoordelijk voor de hoge energieprijzen. De oplossing simpel: verlaag de BTW, verlaag de accijnzen, verlaag de energiebelasting. Hoe? Door te snijden in het eigen vlees. Minder overheid, minder ambtenaren, minder onzinnige uitgaven.
Thuiszitten lucratiever dan werken
Nederland is het enige land ter wereld waarbij je, op het moment dat je gaat werken in een laagbetaalde baan, minder overhoudt dan wanneer je thuis op de bank blijft zitten. Dat kan toch niet de bedoeling zijn? Waarom worden lossen we die armoedeval niet op en maken we geen einde aan het rondpompen van geld in de vorm van al die toeslagen? Het wetsvoorstel Energietoeslag 2023 stelt dat er een eenmalige energietoeslag komt voor huishoudens met een inkomen op- of rond het sociaal minimum. Daar wordt 900 miljoen euro aan belastinggeld voor gebruikt, waarvan 100 miljoen euro op gaat aan uitvoeringskosten. Als we 11% verlies aan uitvoeringskosten normaal gaan vinden is de Hollandse koopmansgeest van zuinigheid en vlijt blijkbaar echt verleden tijd. De energietoeslag is een weinig anders dan een lapmiddel voor een kleine groep mensen, waarbij dak- en thuislozen, jongeren tot 21 jaar en grote groepen studenten ook nog eens worden uitgesloten. Net zoals alle hardwerkende Nederlanders die net boven het sociaal minimum zitten. Het enige dat dit oplevert is nog meer bureaucratie en nog meer geld dat nodeloos wordt rondgepompt. Uiteraard kost deze vicieuze cirkel onze samenleving een vermogen. Dat is niet in het belang van Nederland, noch in het belang van de Nederlanders die de rekening van deze contraproductieve geldsmijterij mogen betalen.
Nederland weer energiesoeverein
Wat wel in het belang van Nederland is zijn minder ambtenaren, minder bureaucratie, een kleine en dienstbare overheid, werk dat weer loont en een lagere energieprijs door ons land weer energiesoeverein te maken. Dat laatste is een fundamentele oplossing voor terechte zorgen die burgers hebben. Of gaat het kabinet, lees: de belastingbetaler, ieder jaar de mensen compenseren die de energienota niet kunnen betalen? We leven in een land waar een kabinet met droge ogen 28 miljard euro heeft uitgetrokken om 0,000036 graad opwarming van de aarde te voorkomen. En passant heft men de hoogste accijns en belastingen op brandstoffen en energie, om zich vervolgens af te vragen hoe het komt dat mensen in de problemen komen. Dat kan anders en dat moet anders. Nederland moet meer innoveren en streven naar energiesoevereiniteit, waardoor we als land minder afhankelijk worden van energie uit het buitenland en de energierekening structureel omlaag gaat. Dat doe je niet met andermans geld, maar door gewoon logisch beleid te voeren. Daarvoor moeten we vrij worden gelaten om kerncentrales te bouwen en doorgaan met het veilig produceren van aardgas uit het Groninger gasveld. Dat laatste kan door te produceren op een laag productieniveau van bijvoorbeeld 12 miljard m3 per jaar, in combinatie met waterinjectie of stikstofinjectie, zodat de druk in het veld op peil blijft en het risico op seismische activiteit wordt geminimaliseerd. De overheid moet weer faciliteren en stoppen met het belemmeren van de vrije markt. De Europese Green Deal en het Klimaatakkoord zeg ik liever gisteren dan vandaag op, omdat ze ons land op slot gooien en daarmee niet in het belang van Nederland zijn. Met innovatie en technische oplossingen komt Nederland juist weer in beweging en kunnen we onze eigen broek ophouden. Versneld inzetten op geothermie, onderzoek doen naar de haalbaarheid van winning van schaliegas in Nederland en dus eindelijk die broodnodige kerncentrales bouwen, dragen daar allemaal aan bij.
Voorop lopen
De energietoeslag moet van tafel. Het is geen oplossing om falend overheidsbeleid te verbloemen door geld af te pakken van de ene groep mensen, om dat dan als een barmhartige Samaritaan aan een andere groep te geven die het iets moeilijker heeft. Er wordt een enorm bureaucratisch gedrocht opgetuigd dat op zichzelf al heel erg veel belastinggeld kost. Zuurverdiend belastinggeld dat van andere, hardwerkende Nederlanders is afgenomen. Het zou de overheid sieren als ze de klimaatreligie zou laten varen en in plaats daarvan zou faciliteren dat er goedkope energie geproduceerd kan worden door de vrije markt in Nederland zelf. Energiesoevereiniteit en het onvoorwaardelijk beschikbaar zijn van betaalbare energie moet de hoogste prioriteit hebben. Daar kunnen alle Nederlanders van profiteren en niet alleen de huishoudens met een inkomen rond het sociaal minimum en een kleine groep studenten. Stop het wanbeleid, ga zo snel mogelijk aan het werk en zorg dat Nederland weer een soevereine en betaalbare energievoorziening heeft waarmee ons land voorop loopt en nog vele decennia vooruit kan.
